Kamer geeft gemeenten mogelijkheid tot heffing bij langdurige leegstand

Een meerderheid in de Tweede Kamer steunt een amendement waarmee gemeenten de bevoegdheid krijgen om een heffing op te leggen aan vastgoedeigenaren als sprake is van langdurige leegstand van een woning, dat is langer dan één jaar.

Het amendement is ingediend door onder andere GroenLinks en PvdA en kreeg steun nadat NSC en later ook PVV van standpunt wisselden. De maatregel is onderdeel gemaakt van een pakket fiscale wetswijzigingen.

Volgens berichtgeving staan in Nederland ongeveer 30.000 woningen al langer dan een jaar leeg, een cijfer dat de Kamer aanhaalt als moeilijk te rijmen met de huidige woningnood. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) pleit al langer voor een instrumentarium dat gemeenten in staat stelt leegstand te beprijzen, naar Vlaams voorbeeld. De wet moet nog langs de Eerste Kamer.

Wat mogen gemeenten precies doen?

Het amendement geeft gemeenten ruimte om zelf te bepalen of ze een heffing invoeren en hoe die eruitziet. Mogelijke opzetjes die genoemd worden:

Een vast bedrag per jaar dat oploopt naarmate de leegstand langer duurt;
Een heffing gebaseerd op de WOZ-waarde;
Progressieve schalen (hogere aanslag in vervolgjaren). De invulling komt geheel bij de gemeenteraad en het -bestuur te liggen.

Het Vlaamse voorbeeld: werkt het?

In Vlaanderen bestaat al langere tijd een leegstandsheffing en een groot aantal gemeenten past die toe. Evaluaties en analyses uit Vlaanderen laten zien dat veel eigenaren na de eerste aanslag sneller actie ondernemen — verkoop of verhuur — om verdere aanslagen te voorkomen. De tarieven in Vlaanderen variëren sterk; sommige regels kennen een basisbedrag dat in de jaren daarna progressief stijgt. (Rapporten noemen voorbeeldbedragen die bij eerste aanslag in sommige gevallen duizenden euro’s bedragen en daarna jaarlijks oplopen.)

Reacties uit sector en politiek

VNG: ondersteunt het initiatief en verwijst expliciet naar de resultaten in Vlaanderen. De VNG spreekt over een effectief instrument dat gemeenten extra slagkracht kan geven.
Vastgoed Belang: wijst er op dat langdurige leegstand vaak niet door speculatie ontstaat, maar door andere factoren (bijv. lange procedures, complexiteit van vergunningen, juridische/erfkwesties). De vereniging van particuliere verhuurders is daarom sceptisch over de effectiviteit van een heffing en pleit voor snellere gemeentelijke processen en maatwerk.
Minister (Mona Keijzer): stelde zich eerder kritisch op. Zij zag (voorheen) geen dringende noodzaak voor een generieke leegstandsheffing en wees op bestaande instrumenten. Het kamerdebat en amendement tonen echter dat de Kamer hier anders over denkt.

Eerste Kamer volgende horde

De Kamerstap maakt het voor gemeenten mogelijk om vanaf invoering (en na definitieve goedkeuring door de Eerste Kamer) eigen lokale instrumenten in te voeren om langdurige leegstand te ontmoedigen. Voor vastgoedeigenaren is het moment aangebroken om lokaal beleid op de voet te volgen, risicoanalyse te doen en indien nodig het eigen bezit handels- of verhuurklaar te maken. De Eerste Kamerbehandeling blijft de volgende cruciale horde.